قدس آنلاین-گروه استان ها: سیستان و بلوچستان به گواه وزارت نیرو پایین‌ترین سرانه دسترسی به آب بهداشتی و آشامیدنی در کشور را دارد و از حدود شش هزار روستای آن، بیش از سه هزار روستا با حدود جمعیتی یک‌میلیون نفر عمدتاً در بلوچستان فاقد شبکه آب هستند و شکل سقایی آب‌رسانی می‌شوند.
باوجوداینکه حیات در مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان همواره به بارش‌های فصلی مدیترانه‌ای در تابستان و همچنین بارش‌های رگباری زمستانی گره‌خورده است اما متأسفانه بسیاری از این منابع ارزشمند باوجود نیاز کشاورزان و مردم برای مصارف روزمره بدون استفاده هدر می‌رود.
متأسفانه به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم برای ذخیره‌سازی این منابع ارزشمند سالانه به گفته کارشناسان بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب روان آب در جنوب استان هدر می‌رود.
از منظر صاحب‌نظران به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها برای جمع‌آوری آب‌های روان بارش این‌چنینی در جنوب سیستان و بلوچستان نه‌تنها برای مردم منطقه نعمت محسوب نمی‌شود بلکه سیلاب مخرب آن باعث وارد آمدن خسارت‌های سنگین جانی و مالی برای آنان می‌شود.
هرچند که طی سال‌های گذشته دولتمردان نسبت به احداث ۳۳ سد اقدام کرده و تعداد سه سد را نیز در دست‌ساخت دارند اما عدم تخصیص اعتبارات برای تکمیل پروژه‌های سدسازی ازجمله ایجاد زیرساخت‌های «سد زیردان» و همچنین ناتمام ماندن «سد کهیر» موجب شده که سهم مردم این استان از رحمت الهی و بارش‌های نازل‌شده بیشتر محدود به تخریب سیل شود.
فرصتی که از دست می‌رود
به‌طور مثال سد کهیر در نزدیکی کنارک واقع در استان سیستان و بلوچستان، قرار بود آب رودخانه فصلی کهیر را که در موسم باران‌های سیل‌آسای بلوچستان راهی جز دریا ندارد، برای استفاده مردم ذخیره کند.
این پروژه از دی‌ماه ۸۹ آغاز شد و قرار بود شهریور سال ۹۳ به پایان برسد اما تلاطمات اقتصادی کشور، مثل بسیاری از پروژه‌های عمرانی، اتمام این پروژه را نیز با تأخیر مواجه کرد.
سالانه ۷۱۴ میلیون مترمکعب آب از رودخانه‌های«کهیر»، «باهو کلات« و «زرآباد»در جنوب سیستان و بلوچستان به دلیل نبود سازه‌های ذخیره‌سازی خارج می‌شودهرچند که این پروژه دو بار تمدید شد و وعده داده شد درنهایت در خردادماه ۹۷ به بهره‌برداری برسد اما هنوز این پروژه به پایان نرسیده و دارای پیشرفت ۸۵ درصدی است.
متأسفانه باوجوداینکه برای بسیاری از مسئولان برکات این سد برای ذخیره‌سازی و تأمین آب مردم کنارک محسوس است و با تزریق بودجه و تسریع کار امکان ذخیره‌سازی بارش‌های امسال برای رهایی از مشکلات سال آینده مهیا می‌شد اما متأسفانه این فرصت از دست رفت.
ذخیره بلااستفاده
سد زیردان نیز یکی دیگر از سدهای اصلی جنوب سیستان و بلوچستان است که در دهه ۷۰ ساختشان هرچند غیراصولی برای محیط‌زیست بود آغاز شدند، به امید آنکه دوای درد روستاییان بی‌آب جنوب بلوچستان، در قصرند، چابهار و سرباز باشند.
حداقل ۲۰ سال از آغاز روند ساخت این سد گذشته اما هنوز نتوانسته برای مردم این منطقه برکاتی به همراه داشته باشد زیرا تعلل در اجرای شبکه‌های پایین‌دست این سد اجازه استفاده و اب رسانی به مردم را نمی‌دهد و این سد تنها با ذخیره‌سازی آب ثروت سد شده را به بخار تبدیل می‌کند.
گودالی برای زندگی
«هوتک» یا به زبان عامیانه گودال‌های آب یکی از راهکارهای مردم روستایی در سیستان و بلوچستان برای ذخیره‌سازی آب است که با حفر آب سعی می‌کنند تا مقداری از این روان آب‌ها را ذخیره‌سازی و در طول سال به‌عنوان تنها منبع آب آشامیدنی و حیات از آن استفاده می‌کنند .
باوجوداینکه این گودال‌های طبیعی با هزینه بسیار اندک و با کمک مردم محلی ایجاد می‌شود و تعداد آن‌ها در بخش‌های جنوبی این استان به دو هزار عدد می‌رسد اما تلاش و اراده‌ای برای لایروبی و یا بهسازی آن‌ها با کمک‌های دولتی دیده نمی‌شود.
رئیس اداره منابع طبیعی چابهار در جنوب سیستان و بلوچستان در همین رابطه اظهار می‌کند: هوتگ یکی از بهترین منبع امید برای رفع تشنگی موجودات زنده در ۴۳۰ روستای سواحل مکران در محدوده شهرستان چابهار است.
عبدالغنی رئیسی اظهار می‌کند: اما متأسفانه در ۲۰ سال اخیر و تداوم خشک‌سالی‌ها و رها نشدن آب از سد زیردان بیشتر هوتگ های پایین‌دست براثر توفان‌های گردوخاک رسوب گرفته و نیازمند لایروبی فوری برای آبگیری مجدد هستند.
وی با اشاره به اینکه حمایت دستگاه‌های اجرایی به لحاظ تهیه ماشین‌آلات، طراحی و مطالعه، مکان‌سنجی، تخصیص اعتبار موردنیاز تأثیر ارزنده‌ای بر حفظ، احیاء و ترویج این روش سنتی و بهره‌برداری از سیلاب خواهد داشت ادامه می‌دهد: هوتگ ها قابلیت و نقش مهمی در جمع‌آوری آب‌دارند که از آن به‌عنوان یکی از راه‌های مواجهه با کمبود و محدودیت منابع آب و درنتیجه توسعه روستایی منطقه یاد می‌شود و لذا باید از این اقدام توسط افراد بومی و محلی حمایت شود.
ضرورت افزایش اعتبارات
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان نیز با اشاره به نیاز آبی سیستان و بلوچستان و تأثیرات خشک‌سالی‌های چندین ساله احداث سدهای موردنیاز با اختصاص اعتبار ویژه ضروری می‌خواند و می‌گوید: متأسفانه سالانه ۷۱۴ میلیون مترمکعب آب شامل ۲۴۳ میلیون مترمکعب از رودخانه کهیر، ۲۷۳ میلیون مترمکعب از رودخانه باهو کلات و ۱۹۸ میلیون مترمکعب آب از رودخانه زرآباد از جنوب استان خارج می‌شود.
وی بارندگی در سیستان و بلوچستان را در دو فصل تابستان متأثر از مونسون و دیگری زمستان متأثر از آب‌وهوای مدیترانه می‌خواند و ابراز می‌کند: به دلیل بیشترین بارش‌ها در فصل تابستان لذا تکمیل و مهار آب‌های روان برای تأمین نیاز استان اهمیت قابل بسزایی دارد.
اتابک جعفری می‌افزاید: تعداد ۳۳ سد مخزنی در این استان احداث‌شده است که احداث سه سد مخزنی و تغذیه‌ای با ۴۲۷ میلیون مترمکعب حجم آب قابل‌کنترل نیز در دست اجرا است.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به ظرفیت موجود جنوب سیستان و بلوچستان ۱۴ سد مخزنی و تغذیه‌ای با ۸۴۸ میلیون مترمکعب حجم آب قابل‌کنترل در دست مطالعه قرار دارد.
نظر شما